Welstand: Kern Arcen

Als uitgangspunt voor iedere welstandsbeoordeling gelden de redelijke eisen van welstand.

Welstandsniveau: bijzonder

Het welstandsbeleid is gericht op het in stand houden en voortbouwen op de bestaande karakteristieke en cultuurhistorisch waardevolle beeldkwaliteit, met speciale aandacht voor de cultuur- en bouwhistorische waarden van de bestaande bebouwing. Toepassen van historisch kernkenmerkend kleur- en materiaalgebruik.

Gebiedskarakteristiek

Recent archeologisch onderzoek in de kern Arcen wijst op een ontstaan van de bebouwing langs het huidige stratenpatroon (Maasstraat, Raadhuisplein, Koestraat en Kerkstraat) in de Late-Middeleeuwen. Samen met Venlo heeft Arcen een historische kern met een dichte bebouwing. Mogelijk hangt de compacte bebouwing samen met de vestingfunctie die het plaatsje al vroeg kreeg, waardoor bewoning zich noodgedwongen op een klein oppervlak concentreerde. De omwalde vesting had drie toegangspoorten aan de Maasstraat, Schans en Koestraat.

Ook nu nog oogt Arcen als een compact dorp direct aan de Maas. De bebouwing en belangrijkste straten zijn parallel aan de Maas georiënteerd. De historische kern van het dorp is nog duidelijk begrensd door de Kurversgraaf, Wal en Graaf. Centraal ligt het Raadhuisplein,een open ruimte op de plaats waar de Schans zich splitst in de Maasstraat en de Kerkstraat. Alleen aan de zuidzijde is de voormalige vestingfunctie nog herkenbaar aanwezig. Zowel de Schanstoren als de Kurversgraaf (gracht) zijn relicten uit deze periode. Deze randzijde kenmerkt zich verder door een relatief open en groen karakter, die de verbindingszone vormt met het kasteelcomplex. De oriëntatie van het kasteel, bijgebouwen en grachtenstructuur wordt bepaald door de ligging in een voormalige Maasgeul die het dorp aan de oostzijde omringt.De hoofdroute van het dorp bestaande uit de Schans, Raadhuisplein en Maasstraat is zowel in zijn belijning als in zijn ruimtelijke vormgeving, met compacte aan één zijde gesloten bebouwing en afwisseling tussen vernauwing en verwijding, zeer karakteristiek. Het gebied kenmerkt zich door een korrelige structuur met een sterke stedenbouwkundige en cultuurhistorische kwaliteit. De lage bebouwing omvat over het algemeen één maar merendeels twee bouwlagen met kap, opgetrokken in baksteen en gedekt met keramische dakpannen. De bebouwing
aan de Koestraat en nabij de vestingingangen is over het algemeen lager van aard. Alleen de bebouwing in de zuidwesthoek tussen Schans en Maas wijkt qua schaal, kleur- en materiaalgebruik in verschijningsvorm sterk af van de omringende context; met name het hogere appartementengebouw is een dissonant in het beeld. In de dorpskern zijn een aantal zeer oude panden te vinden, afgewisseld met bouwwerken uit de wederopbouwperiode waarin het raadhuis een prominente plaats inneemt. Het raadhuisplan heeft mede daardoor een rijke detaillering in baksteen in de gevelwanden.

Ruimer van opzet is de omgeving van het Burgemeester Gubbelsplein met kerk; een na de Tweede Wereldoorlog gecreëerde open ruimte binnen de historische kern die door de afwijkende opzet beperkt onderdeel uitmaakt van de toeristisch aantrekkelijke kern, die de huidige economische kracht van Arcen vormt.

De naoorlogse bebouwing en recentere uitbreidingswijken sluiten aan de noordzijde van de Graaf op het dorp aan, maar zijn duidelijk anders van opzet en structuur. Belangrijk is dat dit verschil wordt opgemerkt. Bij toekomstige ontwikkelingen mag dit verschil stedebouwkundig worden uitgedragen.